Είναι Τετάρτη πρωί, μια μέρα του Μαΐου, και ο ήλιος έχει μόλις βγει πίσω από τη Δήλο. Η Ερμούπολη έχει ξυπνήσει και έχει βάλει τις μηχανές της πρόσω ολοταχώς. Στην παλιά αγορά της πόλης, δίπλα στην πλατεία του Δημαρχείου, oι μανάβηδες και οι ψαράδες έχουν βγάλει την πραμάτεια τους, το μαγαζί του Πρέκα έχει εκθέσει στον δρόμο με ακαταμάχητα γοητευτικό τρόπο τα παραδοσιακά του προϊόντα, ενώ η οδός Σταματίου Πρωίου, παραδίπλα, πάλλεται σε εμπορικούς ρυθμούς που μοιάζουν με ανθρώπινο καρδιοχτύπι. Κι ενώ τα ρεμπέτικα μπορεί να μην αντηχούν στα σοκάκια όπως παλιά και το λιμάνι να μη γεμίζει με ξύλινα σκαριά και ιστία, στη «Μεγάλη του Μάρκου σχολή» βλέπεις πιτσιρίκια να βγαίνουν κρατώντας μπουζούκια και μπαγλαμάδες και μια βόλτα προς την περιοχή του Καρνάγιου σε φέρνει δεκαετίες πίσω, τότε που ξακουστοί ναυπηγοί σμίλευαν σκαριά με τα σκεπάρνια τους. Η συριανή πρωτεύουσα, απροσδόκητο αστικό θαύμα που ξεπήδησε διακόσια χρόνια πριν, εκρηκτικό πάντρεμα Ελλάδας και Ευρώπης, Βορρά και Νότου, Δύσης και Ανατολής, παρά τις φθορές και τις εκπτώσεις, κρατάει ακόμη τις ιδιαίτερες παραδόσεις και τον αστικό, πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα.
Μέσα σε αυτό το ανοιξιάτικο πρωινό, με την πόλη να παίρνει μπρος αντικρίζοντας έναν λαμπερό, σχεδόν καλοκαιρινό ήλιο, μια μικρή ομάδα ανθρώπων έχει στοιχηθεί στην τσιμεντένια προβλήτα κάτω από τον καθεδρικό του Αγίου Νικολάου και έχει μόλις ξεκινήσει ένα μάθημα γιόγκα. Οι ομιλίες τους προδίδουν πως έχουν έρθει εδώ από την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Αποτελούν μια νέα φουρνιά μετοίκων και πίσω τους κρύβεται ένα εγχείρημα που μοιάζει με κοινωνικό πείραμα, από μια νέα εταιρεία από το Μόντρεαλ του Καναδά που λέγεται «Boundless Life» («Ζωή χωρίς σύνορα») και έχει ιδρυθεί από μια «διεθνή» ομάδα τριών νέων επιχειρηματιών: έναν Βραζιλιάνο, μία Καναδέζα και μία Ελληνίδα. Με πελάτες οικογένειες με παιδιά που επιθυμούν να ζήσουν σαν ντόπιοι για ένα χρονικό διάστημα σε άλλες γωνιές του πλανήτη, σχεδίασαν προσεκτικά ένα πρόγραμμα που υπόσχεται να λύσει τις απορίες και τα πρακτικά προβλήματα των επίδοξων περιηγητών και να τους εντάξει οργανικά στις εκάστοτε τοπικές κοινότητες.
Οπως μας λέει η Ελίνα Ζώη, η Ελληνίδα της ομάδας, «η ιδέα γεννήθηκε όταν ο συνεργάτης και συνιδρυτής Μάουρο Ρεπάτσι αποφάσισε να πάρει την οικογένειά του και να ταξιδέψει κάπου μακριά, παρατηρώντας πως υπήρχαν δυσκολίες και ερωτήματα που ζητούσαν λύση – π.χ. πού θα πάνε σχολείο τα παιδιά, θα βρούμε μια κοινότητα εκεί να ενταχθούμε, θα έχουμε φίλους και κάποια υποστήριξη; Ουσιαστικά, λοιπόν, η εταιρεία δημιουργήθηκε για να καλύψει ένα κενό που βρήκαν μπροστά τους οι ίδιοι οι ιδρυτές της. Επιλέξαμε ως βάση των δραστηριοτήτων μας τρεις πόλεις στη Νότια Ευρώπη: τη Σίντρα στην Πορτογαλία, την Πιστόια στην Τοσκάνη και την Ερμούπολη», μας λέει η Ελίνα Ζώη, και, όταν ρωτάμε ποια ήταν τα κριτήρια για την επιλογή αυτή, είναι λες και ακούμε για το κυνήγι μιας ουτοπίας μέσα σε ένα δυστοπικό και αβέβαιο κόσμο: «Ψάξαμε τόπους με ευχάριστο κλίμα, κάτι που ξέραμε πως θα αναζητούσαν οι πελάτες μας. Πέραν όμως του κλίματος, είχαμε πολλά ακόμη κριτήρια, όπως π.χ. την εγγύτητα με αεροδρόμιο. Διαλέξαμε πρώτα την Πορτογαλία και την πόλη Σίντρα γιατί έχει πιο σταθερό κλίμα από την Ελλάδα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ενώ εγχώρια αναζητήσαμε ευχάριστους καλοκαιρινούς τόπους που είναι ζωντανοί και τον χειμώνα και, φυσικά, πέσαμε σε τοίχο. Τελικά κέρδισε η Ερμούπολη που παραμένει δραστήρια και ζωντανή και εκτός καλοκαιρινής σεζόν, κάτι που είναι απαραίτητο για να κρατήσει το ενδιαφέρον των οικογενειών μας. Επιπλέον, στόχος μας ήταν να προσφέρουμε μια εμπειρία που είναι ενδεικτική, όχι μόνον του ίδιου του τόπου, αλλά και ολόκληρης της χώρας, και στην Ερμούπολη αυτό επιτυγχάνεται καθότι ενώ είναι ένας νησιωτικός τόπος, έχει και αστικά στοιχεία που συναντάει κανείς σε όλη την Ελλάδα. Κι αυτό, αυτομάτως, σημαίνει μεγάλο αριθμό νέων και παιδιών, κάτι επίσης απαραίτητο για τις οικογένειές μας, εφόσον έχουν παιδιά».
Συριανή ναυτοσύνη
Το εγχείρημα πέτυχε και κεντρικό ρόλο σε αυτό έπαιξε ένας νεαρός Συριανός, ο Γιάννης Σταμπουλίδης, που ανέλαβε με μεγάλη επιτυχία τον ρόλο του «Experience Champion» (σε ελεύθερη μετάφραση «υποστηρικτή εμπειριών»), έναν ρόλο «πρέσβη» του τόπου του, καλώντας τις οικογένειες του «Boundless Life» σε περιηγήσεις και εμπειρίες που μόνον ένας ντόπιος θα μπορούσε να προσφέρει. «Η Ερμούπολη θεμελιώθηκε από πρόσφυγες και είχε πάντοτε κατοίκους που δεν βλέπουν τον ξένο καχύποπτα και εχθρικά, αλλά σαν κάποιον που θα τους φέρει καλό. Είναι ένα χαρακτηριστικό που έχει περάσει από γενιά σε γενιά», θα μας πει ο 24χρονος Συριανός, που τυχαίνει να είναι και ένας πολύ έμπειρος ιστιοπλόος. Συνεργάζεται με τον Ναυτικό Ομίλου Σύρου δίνοντας μαθήματα και πρόσφατα έχει αρχίσει να διδάσκει και τα παιδιά των οικογενειών του «Boundless Life»: «Δίνω μεγάλη βάση σε αυτόν τον τομέα, όχι μόνο επειδή πιστεύω πως μια αυθεντική “συριανή” εμπειρία δεν μπορεί να μην περιλαμβάνει και τη θάλασσα και τη ναυτική μας ιστορία, αλλά και επειδή οι πελάτες μας γνωρίζουν πως έτσι και έρθουν στο νησί, τα παιδιά τους θα κάνουν ιστιοπλοΐα. Για αρκετούς από αυτούς αυτό είναι ένας ακόμη λόγος που τους ωθεί να πάρουν την απόφαση να μετοικήσουν εδώ». Στην όλη εμπειρία της «συριανής ναυτοσύνης», συμπεριλαμβάνει και την τιμημένη ιστορία της τοπικής παραδοσιακής ξυλοναυπηγικής, οργανώνοντας επισκέψεις στο εργαστήρι του παραδοσιακού ξυλοναυπηγού Μανώλη Ζώρζου, του «καπτα-Μανώλη», όπως τον λένε όλοι στο νησί.
Η «Boundless Life» βοηθάει τους ταξιδιώτες να ενταχθούν στις τοπικές κοινωνίες της Σίντρα στην Πορτογαλία, της Πιστόια στην Τοσκάνη και της Ερμούπολης.
«Άνθρωποι όπως ο “καπτα-Μανώλης” είναι η ναυτική παράδοση της Ερμούπολης προσωποποιημένη», θα μας πει ο Σταμπουλίδης, συνεχίζοντας: «Όταν είδαν την τόσο μεγάλη του γνώση και αγάπη για το αντικείμενο, αλλά και το παράπονό του, την επιθυμία του όλο αυτό να μη χαθεί, να μεταλαμπαδευτεί στις νέες γενιές, αυτό ήταν κάτι που τους συγκίνησε πολύ και έκανε πολλούς να ευαισθητοποιηθούν και να αρχίσουν να συζητούν τρόπους να βοηθήσουν. Και αυτό με έκανε να σκεφτώ πως ενώ μερικοί Αμερικανοί και Καναδοί βλέπουν τους θησαυρούς που έχει η παράδοσή μας με θαυμασμό, εμείς συχνά τους παραβλέπουμε. Γι’ αυτό και πιστεύω πως το “Boundless Life” προσφέρει ακόμη ένα καλό, και αυτό είναι ότι μέσα από τα μάτια αυτών των ξένων θυμόμαστε και εμείς πόσο πολύτιμα είναι όλα αυτά που έχουμε. Μάλιστα, κάποιοι φίλοι Συριανοί, βλέποντας τα stories που ανεβάζω στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με ρωτούν “πού είναι το τάδε μέρος” και εκδηλώνουν ενδιαφέρον να το επισκεφθούν ή να συμμετέχουν και αυτοί σε κάποια μελλοντική μας εξόρμηση. Οι δράσεις μας δηλαδή, άσχετα από το ότι απευθύνονται σε ξένους, “ξεσηκώνουν” και μερικούς ντόπιους, που αρχίζουν και βλέπουν όλα αυτά, που τόσο καιρό θεωρούσαν δεδομένα, με ένα νέο μάτι».
Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για την αρχιτεκτονική παράδοση της Ερμούπολης: αυτοί οι νέοι μέτοικοι ευαισθητοποιούνται και για τα τόσα νεοκλασικά της πόλης, από τα οποία πολλά «διψούν» για μια δεύτερη ζωή, όντας ετοιμόρροπα. Ένα ζευγάρι από το Νιου Τζέρσεϊ, που ζει εδώ και μήνες στην Ερμούπολη με τα δύο μικρά τους παιδιά, πελάτες της «Boundless Life», έχει ήδη επενδύσει σε ένα τέτοιο ακίνητο. Μιλώντας μαζί τους, όμως, είναι κάτι άλλο το οποίο αναφέρουν ξανά και ξανά: την αίσθηση της ασφάλειας που έχουν περπατώντας στην πόλη, κάτι που δεν έχουν στην Αμερική. Το ίδιο μας λέει και μια Καναδέζα με καταγωγή από την Ινδία, που ζει τους τελευταίους μήνες στην κυκλαδίτικη πρωτεύουσα με τον κενυατικής καταγωγής σύζυγό της και τη μικρή τους κόρη. «Όντας μια οικογένεια Καναδών με σκούρο δέρμα, δεν περιμέναμε μια τόσο ζεστή αγκαλιά από τους Συριανούς», θα μας πει, περιγράφοντας με έκδηλο ενθουσιασμό πόσο τους αρέσει που είναι όλο τον χρόνο πελάτες σε συγκεκριμένα εστιατόρια ή ένα τοπικό γυμναστήριο ή το πόσο ασφαλή είναι τα παιδιά τους όταν παίζουν στις παιδικές χαρές της πόλης. Επιπλέον, έχουν ξεχάσει το αυτοκίνητο. Η Ερμούπολη περπατιέται κι αυτό είναι κάτι που τους μοιάζει εξίσου πολύτιμο με την ασφάλεια.
Εκτός από την ευεργετική αίσθηση της ένταξης στην τοπική κοινότητα, είναι και η δική τους κοινότητα που οργανώνεται λειτουργικά, με κέντρο μάλιστα ένα ακίνητο στην παραλία του λιμανιού της πόλης, σε πολύ βολικό και κεντρικό σημείο, που από παρατημένο πέτρινο κέλυφος μετατράπηκε πέρυσι σε ένα πολύ ενεργό χώρο υποδοχής, έναν χώρο που η κοινότητά τους μπορεί να συναντιέται, να δουλεύει, να επικοινωνεί και να διοργανώνει εκδηλώσεις. «Με κέντρο αυτόν τον χώρο δημιουργείται μια κοινότητα όπου τα μέλη αλληλοϋποστηρίζονται και ανταλλάσσουν γνώση. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας δυνατής, ευτυχισμένης και ενεργούς ομάδας ανθρώπων που, τελικά, καταλήγει να ενισχύει την τοπική οικονομία».
Ανάπτυξη
Πώς σχετίζεται το «Boundless Life», οι υπηρεσίες που προσφέρει και η ζωή των πελατών του στις τοπικές κοινότητες, με το φλέγον φαινόμενο του υπερτουρισμού; Η Ελίνα Ζώη απαντάει: «Ο υπερτουρισμός είναι παράγωγο του “γρήγορου ταξιδιού”. Το είδος ταξιδιού που προτείνουμε και παρέχουμε εμείς είναι στον αντίποδά του και λέγεται “αργό ταξίδι” (“slow travel”). Εγώ μπορεί να μη φέρω π.χ. 1.000 άτομα στη Σύρο μέσα σε τρεις μήνες. Μπορεί να φέρω 30. Αλλά αυτά τα 30 άτομα που θα φέρω θα ξοδέψουν πολύ περισσότερα χρήματα από τα 1.000 άτομα (για να σας πω ένα ενδιαφέρον στατιστικό, 17 φορές περισσότερα) και επιπλέον θα αγαπήσουν το νησί σαν δικό τους και θα του προσφέρουν με την ψυχή τους πράγματα που, μακροπρόθεσμα, είναι πιο πολύτιμα για το νησί από το άπαξ ξόδεμα κάποιων χρημάτων».